ภาษาธรรม

พระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต

ถาม-ตอบ ปัญหาธรรม วันที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๖๘

ณ วัดป่าสันติพุทธาราม (วัดป่าเขาแดงใหญ่) ต.หนองกวาง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ถาม : เรื่อง “เทพเทวดาที่มาฟังพระพุทธเจ้า หลวงปู่มั่น และครูบาอาจารย์”

เรียนถามหลวงพ่อ ตามที่มีบันทึกในพระไตรปิฎก รวมถึงการเทศน์สอนของหลวงปู่มั่น หลวงตาพระมหาบัว ครูบาอาจารย์ ที่ว่า เหล่าพรหม เทวดา เทพ มาร่วมฟังธรรม ไม่ทราบว่า ด้วยขันธ์ของพรหม เทพเทวดา ที่ไม่สามารถรับรู้ทุกขสังขารเท่ามนุษย์ จะสามารถเจริญภาวนา เจริญปัญญาตามมรรค ๘ สติปัฏฐาน ๔ เป็นต้น (หากการแสดงธรรมเป็นเช่นนั้น) หรือเป็นเทพเทวดาที่ได้ทำมาแล้วในระดับ ๑–๓ หรือธรรมในระดับชั้นที่เทศน์สอนก็แยกแยะตามภูมิสัญญาของเทวดานั้นๆ

ตอบ : นี่คำถามนะ คำถาม โอ้โฮ! มันเขียนมานี่ แสดงว่าคนถามรู้เยอะมาก

ความจริงแล้วเรื่องธรรมเป็นเรื่องละเอียดลึกซึ้ง คำว่า “ละเอียดลึกซึ้ง” นะ มันมีหลายระดับชั้นของธรรม ธรรมนี้หลายระดับชั้นมาก แล้วคนที่ฝึกหัดประพฤติปฏิบัติถ้าไม่เข้าใจแล้วนะ จบเลย แล้วถ้าเป็นทางโลก ทางโลกเป็นวิทยาศาสตร์ คือพูดเป็นวิทยาศาสตร์ทั้งหมด

ธรรมะๆ เวลาธรรมะ แสดงธรรม แสดงธรรมเป็นวิทยาศาสตร์ แสดงธรรมเป็นวิทยาศาสตร์เพราะอะไร เพราะวิทยาศาสตร์เป็นทฤษฎี เป็นวิชาการที่เราศึกษา เราเข้าใจกันได้ อธิบายผ่านทางวิทยาศาสตร์

แต่ถ้าเป็นธรรมๆ นะ ธรรมเรื่องอริยสัจมันเหนือไง มันเหนือสิ่งต่างๆ แล้วมันเหนือตั้งแต่บุคคล ๔ คู่ คู่ที่ ๑ คู่ที่ ๒ คู่ที่ ๓ คู่ที่ ๔ ความแตกต่างระหว่างระดับนะ ระดับความหยาบละเอียด ระดับภูมิปัญญา มันแตกต่างกันทั้งนั้นน่ะ

แล้วมันแตกต่าง เวลาหลวงปู่มั่นเวลาท่านแก้จิตๆ แค่ลูกศิษย์ถามก็รู้แล้วว่ามันอยู่ในภูมิใดชั้นใด ถ้ามันอยู่ในภูมิใดชั้นใด มันก็พูดได้ในภูมินั้นชั้นนั้นเท่านั้น

ไอ้นี่เหมือนกัน คำถามๆ ผู้ที่เขียนมาถาม สิ่งที่ว่า “ไม่ทราบว่า ด้วยขันธ์ของเทพเทวดาไม่สามารถรับรู้ทุกขสังขารเท่ามนุษย์ จะสามารถเจริญภาวนาปัญญาในสติปัฏฐาน ๔”

เพราะมันก็ว่าธาตุขันธ์ๆ เพราะว่าเราเป็นมนุษย์ไง ธาตุ ๔ และขันธ์ ๕ เราก็คิดว่าทุกอย่างมันจะเป็นแบบที่เรารับรู้ไง แต่ความจริงผลของวัฏฏะ กามภพ รูปภพ อรูปภพ กามภพตั้งแต่เทวดาลงมา นี่พวกกามคุณ นี่ไง กามภพ รูปภพ อรูปภพ

รูปภพ อรูปภพ มันเป็นพรหม ๑๖ ชั้น เวลาพรหมธรรมดา พรหมธรรมดาคือพวกฤๅษีชีไพร พวกฤๅษีชีไพรเขาทำฌานสมาบัติได้ พวกนี้ถ้าเขาอยู่ในฌานสมาบัติ เวลาเขาตายไปเขาเกิดบนพรหม เพราะขันธ์ ๑

แล้วเวลาพระปฏิบัติ พระปฏิบัติที่ฝึกหัดประพฤติปฏิบัติ ถ้าเป็นถึงขั้นที่ ๓ ถ้าขั้นที่ ๓ เป็นพรหมพระอนาคามี อยู่ในสุทัสสา สุทัสสี พรหม ๕ ชั้นของพระอนาคามีที่จะสำเร็จเป็นพระอรหันต์ไปข้างหน้า ไม่กลับมาเกิดอีกแล้ว แต่ถ้าพรหมธรรมดาหรือพรหมทั่วไปลงมาเกิดอีก

ฉะนั้น เวลาพรหม ขันธ์ ๑ ผัสสาหาร เวลาเทวดา วิญญาณาหาร มนุษย์ กวฬิงการาหาร กวฬิงการาหารคืออาหารคำข้าวไง

นี่เราพูดถึงภพของมนุษย์ ถ้าภพของมนุษย์ มนุษย์กับสัตว์เดรัจฉาน สัตว์เดรัจฉานมันก็กินหญ้า มันก็กินอาหารเป็นคำข้าวเหมือนกัน นี่มันมีเนื้อหนังมังสา เพราะมนุษย์ ว่าสัตว์มันเกิดมาเป็นอาหารของมนุษย์ๆ

สัตว์บอก เฮ้ย! กูไม่ได้เกิดมาเป็นอาหารใครนะมึง กูเกิดมาเพื่อกูคนเดียว แต่มนุษย์ก็ว่าสัตว์มันเกิดมาเพื่อเป็นอาหารของมนุษย์

แล้วมนุษย์มันเกิดมาทำไม เกิดมาเพื่อเป็นอาหารของยักษ์ ยักษ์แม่งกินหมดเลย มันกินเพราะอะไร เพราะมันมีธาตุ ๔ ไง มันมีร่างกายนี้ไง

ฉะนั้นที่ว่าเวลาคำถามไง คำถามบอกว่า แล้วเทวดาไม่มีสุขเวทนา ทุกขเวทนา

เอ็งรู้ได้อย่างไร ยิ่งกว่ามีอีก ยิ่งกว่ามีเพราะอะไร เพราะในภพของเทวดา เทวดา ๖ ชั้น แต่ละชั้น ผู้ที่ไปเกิดเทวดา ถ้าพูดถึงเทวดาไม่มีทุกข์นะ ในพระไตรปิฎก พระกัสสปะหรือพระสารีบุตรออกจากฌานสมาบัติ ออกจากฌานสมาบัติมาจะไปโปรดคนทุกข์คนจนไง

พระอินทร์ พระอินทร์ปลอมเป็นคนทุกข์คนจนจะมาใส่บาตร ทำว่าเป็นคนจนนะ เวลามาใส่บาตร พอใส่บาตรไปแล้ว พระกัสสปะมีฤทธิ์มีเดชไง พอใส่เข้าไปมันไม่ใช่อาหารของคนจน มันเป็นอาหารทิพย์

มหาบพิธ มหาบพิธอย่าขี้โกงสิ เขามาโปรดคนทุกข์คนจน

ข้าพเจ้าก็จน จนมากๆ

จนเพราะอะไร จนเพราะพระอินทร์ปกครองเทวดา ทรัพย์สมบัติของเทวดาแสงสว่างจ้า สว่างกว่าพระอินทร์ พระอินทร์มีเทวดาที่มีทรัพย์สมบัติมากกว่า ทุกข์ไหม ถ้ามันทุกข์กระเสือกกระสนมาใส่บาตรเพิ่มบุญทำไม ก็มาใส่บาตรเพิ่มบุญกุศลเพื่อจะให้มีทรัพย์สมบัติมากเท่ากับเทวดาที่ปกครองอยู่ไง เทวดามีทุกข์ไหม

ถ้าเขาเป็นเทพเทวดา เขาไม่มีทุกขสังขารเท่ามนุษย์ เขาจะสามารถเจริญภาวนาได้หรือ

ยิ่งกว่าได้ ยิ่งกว่าได้ เพราะเขาทุกข์ใจไง เพราะใจเขาก็ทุกข์ ใจเขาทุกข์มาก พระอินทร์ยังทุกข์เลย พระอินทร์มาใส่บาตรเลย ในพระไตรปิฎก

ฉะนั้น สิ่งที่เวลาผู้ถาม หรือมนุษย์เราเวลาเราจะคิดถึงเทวดา อินทร์ พรหม คิดถึงนรกอเวจี เราแค่คาดหมาย แต่จริงๆ แล้วจิตทุกดวงที่มานั่งกันอยู่นี่ เราเคยเกิดเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม เราเคยเกิดนรกอเวจี เพราะองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านก็เทศนาว่าการไว้ในพระไตรปิฎกว่าท่านก็เคยตกนรก พระโมคคัลลานะนี่นรกอเวจีเลย เพราะทำมาตุฆาตแต่อดีตชาติที่นานไกลมาแล้ว ตกนรกอเวจีจนหมดเวรหมดกรรม

เศษเวรเศษกรรม เวลามาเกิดนะ เกิดในวัฏฏะ ปรารถนาเป็นอัครสาวกเบื้องซ้าย คำว่า “ปรารถนาเป็นอัครสาวกเบื้องซ้าย” ได้สร้างบุญกุศลคือเป็นพระโพธิสัตว์มามากมายมหาศาลขนาดไหน เวลามาเกิดเป็นสหชาติ เป็นอัครสาวกเบื้องซ้ายและเบื้องขวาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เวลาตรัสรู้ เวลามีคุณธรรมในหัวใจแล้วมีฤทธิ์มีเดชมากมายมหาศาล

เศษของกรรมน่ะ เวลาพวกเดียรถีย์เขาจะทำลายพระพุทธศาสนา เพราะองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเผยแผ่ธรรมขึ้นมามันมหัศจรรย์ โอ้โฮ! ญาติโยมมหาศาลเลย เขาขาดลาภสักการะ เขาหาหนทางที่ทำลายพระพุทธศาสนา ปรึกษาหารือกัน วางแผนแล้ว ประชุมแล้วประชุมอีก สุดท้ายแล้วเขาประชุมกันตกลงว่าจะต้องตัดแขนซ้ายแขนขวาก่อน ต้องทำลาย ต้องฆ่าพระโมคคัลลานะก่อน ก็จ้างคนไปฆ่า

เหาะหนี เหาะหนีถึงสองรอบ รอบที่สามนะ พิจารณาแล้ว โอ้! มันเศษกรรมตั้งแต่ทำมาตุฆาต นั่งให้เขาตีจนตาย นี่พระโมคคัลลานะ

ฉะนั้น สิ่งที่บอกว่า พวกเทวดาเขาไม่รู้จักทุกขสังขาร เขาจะมาฟังธรรมองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้อย่างไร

ก็เอ็งเอาความรู้ของเอ็งเทียบไง เอาความเห็นของมนุษย์นี่ เราเป็นมนุษย์ เราทุกข์เรายาก เรามีธาตุ ๔ และขันธ์ ๕ เทวดาเขาเสวยทิพย์สมบัติ เขาต้องมีความสุขของเขา

มีกิเลสหมดน่ะ

คำว่า “กิเลส” มันมีมาร มีมารในใจของพรหม ในใจของเทวดา ในใจของมนุษย์ ในใจของสัตว์โลกทั้งนั้น เพราะสัตว์โลกทั้งหมดตกอยู่ใต้อำนาจของมาร

มาร มารตรงไหนล่ะ

มารที่เสวยภพชาตินี้ไง

แล้วเสวยภพชาติเพราะอะไร เสวยภพชาติเพราะอะไร

เพราะมารควบคุมหัวใจของสัตว์โลก แล้วหัวใจของสัตว์โลกถ้าพ่ายแพ้ก็ทำ พระโมคคัลลานะทำอนันตริยกรรม ฆ่ามาตุฆาต ทั้งๆ ที่เริ่มต้นขึ้นมาพ่อแม่ก็ส่งเสริมดีทั้งนั้นน่ะ แต่สุดท้ายแล้วผลของวัฏฏะ สรุปลงได้ทำแม่เสียชีวิต

นี่ปรารถนาทำดีทั้งนั้นน่ะ แต่ถึงเวลาแล้วมารมันผลักไส มารมันจองล้างจองผลาญ แล้วจองล้างจองผลาญนั้นคืออะไร

กุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมฺมา เวลาทำไปด้วยกิเลสตัณหาความทะยานอยาก แต่ผลตกอยู่กับจิตทั้งหมด ตกนรกอเวจีนะ แล้วพ้นจากนรกอเวจีเป็นชั้นๆ ขึ้นมานะ พ้นเป็นชั้นๆ ขึ้นมาแล้วต้องมาสร้างอำนาจวาสนาบารมีอัครสาวกเบื้องซ้ายอีกต่างหาก แต่เวลาสร้างบุญกุศลเป็นพระโพธิสัตว์ก็สร้างคุณงามความดีมา ปรารถนาเป็นอัครสาวกเบื้องซ้ายและเบื้องขวา แล้วก็สำเร็จด้วย เป็นพระอรหันต์อยู่ในวิมุตติสุขจบสิ้นไปแล้ว ไอ้นี่พูดถึงว่าเป็นข้อเท็จจริงไง

ฉะนั้นบอกว่า “ตามที่มีบันทึกไว้ในพระไตรปิฎก รวมถึงการที่หลวงปู่มั่นและหลวงตาพระมหาบัว ที่ว่า เหล่าพรหม เทวดามารับฟังธรรม ไม่ทราบว่า ด้วยขันธ์ของพรหม เทวดา...”

ไอ้นี่มันเป็นความคิดของเราไง

หลวงปู่มั่นเวลาท่านจะแสดงธรรมกับพวกเทวดา มันมีความสัมผัสรู้แล้ว พอรู้แล้วนะ เวลาถึงเวลาแล้วท่านก็เข้าสมาธิ พอเข้าสมาธินะ ถ้าสมาธิมันลงลึกไป รับไม่ได้ ต้องอยู่ระหว่างอุปจาระ เวลาออกจากสมาธิมา เทวดามาเต็มไปหมดเลย เต็มไปหมดเลย

เวลาภาษาธรรม เทพเทวดา หลวงตาพระมหาบัวกับหลวงปู่มั่นท่านบอกเลย โคตรง่ายเลย เทศน์ง่ายๆ

เทวดา เวลาเทวดามาฟังธรรมกับหลวงปู่มั่นไง เวลาฟังธรรมจะฟังธรรมกัณฑ์ใด เทศน์ใด เขาก็จะบอกให้หัวหน้าเป็นคนอาราธนา หลวงปู่มั่นท่านก็เทศน์ เวลาจบแล้วหลวงปู่มั่นก็ปฏิสันถารไง ว่าเทวดาอยู่สุขอยู่สบายอย่างไร เทวดาก็บอก

สิ่งที่ว่าเทวดาเขาเป็นทิพย์สมบัติใช่ไหม มันไม่มีโกหก มันไม่มีอะไรที่ปิดบัง มันแบบว่าตรงไปตรงมาไง บอกสอนเทวดานี่ง๊ายง่ายเลย มนุษย์นี่ปลิ้นปล้อนกะล่อนวุ่นวายหมดเลย

แล้วเทศน์อย่างไร

ภาษาใจ เราคิดคำนวณในใจนั่นแหละ แต่เราคิดคำนวณโดยที่ว่าเราโง่ เราคิดคำนวณโดยไม่รู้ไง แต่หลวงปู่มั่นธรรมไหลออกมา ไหลออกมาจากวิหารธรรม จากเอโก ธมฺโม ธรรมอันเอกนั่นน่ะไหลออกมา

ภาษาธรรม ภาษาธรรมคือภาษาใจ ไม่ใช่ภาษาคำพูด

คำพูดนี้สมมุติ จะพูดภาษาอะไรล่ะ เราได้หลายภาษานะ ภาษาจีน ภาษาไทยภาคกลาง ภาษาไทยอีสาน เราได้ ๓–๔ ภาษา เราก็ได้หลายภาษานะ แล้วกูจะพูดภาษาอะไรดีล่ะ

แต่ถ้าภาษาใจนะ เหมือนกันหมด ความรู้สึกนึกคิดอันเดียวกัน

นี่พูดถึงว่าเขาสงสัยไง ในพระไตรปิฎก ว่าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรม หลวงปู่มั่นแสดงธรรม หลวงตาท่านแสดงธรรม ระหว่างพวกเทพ พวกพรหม

พวกเทพ พวกพรหมนะ ถ้าเป็นผู้ที่ประพฤติปฏิบัติโดยความเป็นกรรมฐาน วิตกกังวลมากว่าถ้าตายแล้วไปเกิดบนสวรรค์ ไปเกิดบนพรหม เพราะ ๘๐,๐๐๐ ปี ศาสนานี้ ๕,๐๐๐ ปี มันก็เกิดกลียุคแล้ว แล้วกว่าที่ว่าพระศรีอริยเมตไตรยจะมาตรัสรู้เมื่อไหร่

ในวงกรรมฐานเวลาเราคุยกัน ถ้าเราสุดความสามารถ ไม่ถึงที่สุดแห่งทุกข์ ขอให้ได้เกิดเป็นมนุษย์ แล้วเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนาที่วงการประพฤติปฏิบัติกำลังเข้มแข็ง แล้วมีการปฏิบัติที่ถูกต้องและชอบธรรมโดยมีครูบาอาจารย์ที่เป็นธรรม ต้องการแค่นี้ เพราะอะไร เพราะนี่คือโอกาสทอง แล้วถ้าทำเป็นจริงเป็นจังขึ้นมา เห็นไหม สิ่งที่มันเป็นจริงเป็นจังขึ้นมา

นี่เขาบอกไง “ในเมื่อเทวดาเขาไม่มีทุกขสังขาร สามารถจะปฏิบัติมรรค ๘ ได้อย่างไร”

ยิ่งกว่าได้ เพราะอะไร เพราะถ้าคนปฏิบัติเป็นนะ คำเขียนนี้เพราะอะไร เพราะมรรคเกิดอย่างไร ใจดวงใดไม่มีมรรค ใจดวงนั้นไม่มีผล

เวลามรรคมันเกิดๆ เวลาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลวงปู่มั่นเวลาเทศนาว่าการ เทศนาว่าการเทวดา เทวดาเขาทัศนคติ จริตนิสัยเขาเป็นอย่างนั้น เวลาแสดงธรรม ธรรมารมณ์ อารมณ์ที่เป็นธรรม อารมณ์เป็นอย่างนั้นโดยที่เขามีศรัทธามีความเชื่อ ถ้าจิตเขามั่นคงเขาจะรู้เขาจะเห็นของเขา ถ้ารู้เห็นของเขานะ

นั่นน่ะเขาบอกว่า แล้วมันจะเกิดมรรคได้อย่างไร

งานชอบ เวลามรรคมันเกิด มันเกิดที่ไหน

ไอ้เราสัญญาทั้งนั้น ไอ้ที่ว่ามรรคๆๆ มรรคอะไร เวลามรรคก็ต้องอยู่ในพระไตรปิฎก มรรค ๘ งานชอบ เพียรชอบ แล้วต้องเอาพระไตรปิฎกกางเลยนะ เขาให้คิดนอกกรอบไง เอากรอบมากางแล้วก็เดินตามกรอบนั้น ก็เล่นหมากรุกน่ะ อยู่แต่ในกระดานหมากรุกนั่นน่ะ หมากรุกมันมีกระดาน มีตัวหมากรุก แต่เวลามรรคมันเกิดที่จิต สมถกรรมฐาน มันไปเกี่ยวอะไรกับตัวหมากรุก

ดำริชอบ งานชอบ เพียรชอบ มรรค ๘ ไง มรรค ๘ นั่นมรรค ๘ นั่นทฤษฎี นั่นชื่อมรรค แล้วเวลามรรคมันเกิด มันเกิดที่ไหน มันเกิดในหัวใจไง

ถ้าเทวดา อินทร์ พรหมแสดงว่าจิตที่เวียนว่ายตายเกิดในวัฏฏะ จิตนี้เกิดเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม ถ้าจิตมันเกิดเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม จิตมันมีอะไร ภวาสวะ มันมีภพ ปฏิสนธิจิต

ปฏิสนธิจิตเกิดในไข่ ในครรภ์ ในน้ำครำ ในโอปปาติกะ เทวดา อินทร์ พรหมเกิดโดยโอปปาติกะ เกิดโดยความสมบูรณ์แบบ เป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม ภพชาติใด แล้วเกิดในไข่ ไอ้เราเกิดในครรภ์

นี่ไง เกิดในไข่ ในครรภ์ ในน้ำครำ ในโอปปาติกะ กำเนิด ๔ ฉะนั้น จิตที่ไปเกิดเป็นเทวดา อินทร์ พรหม เขามีจิตไหม มี ถ้ามีจิต ถ้าฟังธรรมๆ ถ้าจิตสงบระงับ จิตเป็นธรรม แล้วฟังธรรมองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เวลาจักรมันเคลื่อนไง เวลาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรมๆ ในพระไตรปิฎกเป็นแสนๆ เทวดาสำเร็จเป็นแสนๆ เลย

แล้วบอกว่าเทวดามีทิพย์สมบัติ ไม่มีทุกข์ เอ็งรู้ได้อย่างไร นั่นล่ะโคตรทุกข์เลย เพราะอะไร เพราะเทวดาเขามีบริวารนะ ดูพระอินทร์ พระอินทร์เป็นผู้ปกครองเทวดา แล้วภาษาเรานะ พระอินทร์เด็กล้างบาตรพระพุทธเจ้า

ไอ้พวกเรานะ โอ้โฮ! ถ้าเป็นเทวดาต้องเป็นแบบว่าสิ่งที่เป็นทิพย์ สิ่งที่มีฤทธิ์มีเดช

มีฤทธิ์มีเดชมากมาย แต่ฤทธิ์เดชมันก็เหมือนกับแนวทางการประพฤติปฏิบัติไง เกจิอาจารย์ ฌานโลกีย์นั่นน่ะ ออกฤทธิ์ออกเดช แล้วฤทธิ์เดชเจริญแล้วเสื่อม ไม่ใช่มรรค เวลาถ้าจะเป็นมรรคนะ

เทวดา อินทร์ พรหมเขาก็มีฤทธิ์ของเขานะ เขาทำได้โดยอำนาจของเขา เขาแปลงกายได้ เขาเห็นมนุษย์หมด เขามาได้หมดน่ะ แต่เขาไม่มา เหมือนเรา เราเห็นไส้เดือนไหม เราเห็นแมลงไหม แล้วเราอยากจะเป็นไหม เราไม่เป็นหรอก

นี่เหมือนกัน ฉะนั้น สิ่งที่บอกว่า ภาษาเรานะ เขาบอกว่าเขาไม่มีร่างมนุษย์เท่านั้นแหละ เพราะว่าถ้าเราเกิดเป็นมนุษย์นี่ภพกลาง องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามาเกิดเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ ในบรรดาสัตว์สองเท้าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าประเสริฐที่สุด ในการที่จะสถิตพระพุทธศาสนา ส่วนใหญ่แล้วต้องมาสถิตในภพของมนุษย์ เพราะมนุษย์นี้สมบูรณ์แบบมากๆ

ที่เทวดาเขาอิจฉามนุษย์ อิจฉามนุษย์อย่างเดียว เพราะมนุษย์มีกายกับใจ เทวดาเขาเห็นนะ ปัจจัย ๔ หาอยู่หากินทุกข์เจียนตาย เพราะอะไร เพราะร่างกาย โรคหิว โรคกระหายมันบีบคั้น ความบีบคั้น เทวดาเขามองว่าเป็นการบีบคั้นเข้าไปหาธรรมะ เป็นการบีบคั้นให้ตื่นตัวไง แต่มนุษย์ไม่คิดอย่างนั้นน่ะ มนุษย์กลับคิดว่าเทวดาเขาทิพย์สมบัติ

ทิพย์สมบัติ ภาษาเรานะ นึกอยากได้อยากเสวยอะไรได้ทั้งหมดตามที่อยากได้ ภาษาเรานะ เหมือนคนติดเตียง อยากกินอะไรก็บีบเอาๆ ไม่มีรสไม่มีชาติ มันไม่มีรสไม่มีชาติ

เพราะมีรสมีชาติมันถึงติดไง เพราะมีรสมีชาติถึงจะกินอาหารประณีตไง อาหารประณีตโต๊ะละ ๒–๓ ล้านไง ทำงานเจียนตายเพื่อกินอาหารมื้อเดียว เพราะรสมันประณีต เพราะได้ลิ้มรสจากปลายลิ้น อายตนะ ๖ เทวดาเขาเป็นทิพย์สมบัติ เขาพร้อมเสมอไง

ฉะนั้น เทวดาที่เห็นความเป็นประโยชน์ในภพมนุษย์ก็กายกับใจ เพราะร่างกาย มันหิวนะ เด็กเกิดมานี่้ร้องอย่างเดียวจะกินนม กินนม กินนม ร้องอย่างเดียว หิว ร้องแล้ว แต่เทวดาเขาโอปปาติกะ เขาเกิด โตเลย เขาเกิดเป็นเทวดาเลย แล้วเขาเสวยภพชาติหมดอายุขัยก็ตาย

เวลาเทวดาตาย ไอ้เราเวลาคนตาย โอ้โฮ! ร้องห่มร้องไห้ พลัดพรากนะ เวลาเทวดาหมดอายุขัยล่ะไปไหน อย่างสูงนะ ลงมามนุษย์ อย่างต่ำไปนู่น เพราะทุกจิตทำดีและชั่ว เวลาเทวดาจะพลัดพรากนะ เศร้าโศก โศกมาก

เทวดาไม่มีทุกข์หรือ มึงรู้ได้อย่างไร มึงรู้ได้อย่างไรเทวดาไม่มีทุกข์

เทวดาทุกข์ใจ ทุกข์กาย ทุกข์ใจ เทวดาทุกข์ใจตลอด เพราะอะไร หนึ่ง อายุขัยก็จะสิ้นไป แล้วรู้ๆ ด้วย เวลาไม่มีอาหารมันก็หิวตาย เวลาแสงเริ่มจางลงๆ อาหารหมด โดยผลของวัฏฏะ โดยบุญและบาปไง

ที่ว่าเขาไปเที่ยว ที่ว่าจะตายแล้วไปเจออาหาร ไปเจอเพื่อน เพื่อนอาหารเต็มเลย เราไม่มีเพราะไม่ได้ทำไว้ พอไปจับ หายเลย จับ หายเลย นี่เป็นทิพย์

อาหาร ก็เราเพื่อนกัน เราเคยช่วยเหลือเจือจานกัน ทำไมอาหารแบ่งกินกันไม่ได้ จะไปจับอาหารเขาจะกิน ปั๊บ! หาย ปั๊บ! หาย นี่ทิพย์ เหมือนกัน เกิดเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม

ฉะนั้น ในวงกรรมฐานเขาถึงไม่อยากไปเกิดเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหม อย่างน้อยตายแล้วก็ให้ได้เกิดเป็นมนุษย์ เวลาเกิดเป็นมนุษย์แล้วนะ เกิดมาพบพระพุทธศาสนาแล้วได้ฝึกหัดปฏิบัติ เวลาปฏิบัติขึ้นมาก็ให้เป็นข้อเท็จจริง ไม่เหมือนที่คำถามนี้ไง

แล้วองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ายอดเยี่ยม หลวงปู่มั่นท่านสร้างอำนาจวาสนาบารมีของท่านมา หลวงตาพระมหาบัวเหมือนกัน แล้วถ้าครูบาอาจารย์ที่เป็นธรรม ถ้าเป็นธรรมนะ เวลาฝึกหัดประพฤติปฏิบัติ ปุถุชน กัลยาณชน วุฒิภาวะของจิตมันพัฒนาเป็นชั้นๆ ขึ้นไป

แล้วถ้าเป็นบุคคลคู่ที่ ๑ บุคคลคู่ที่ ๑ โสดาปัตติมรรค โสดาปัตติผล ถ้าโสดาปัตติผลมันเกิดขึ้นโดยสมบูรณ์แบบขึ้นมา ในพระไตรปิฎกชัดเจนมากเลย พระโสดาบันเกิดอย่างมากอีก ๗ ชาติ อีก ๗ ชาติแล้วถ้าไม่มีต้นไม่มีปลายมันแตกต่างกันอย่างไร

ถ้าโสดาบันอีก ๗ ชาติ มันต้องรู้สภาพแบบที่ว่า เทวดา อินทร์ พรหมเขาเป็นอย่างไร เขาอยู่กันอย่างไร แต่มันยังไม่จบไม่สิ้น เพราะไม่ใช่บุคคลคู่ที่ ๔ ถ้าบุคคลคู่ที่ ๔ มันสมบูรณ์แบบแล้วมันจะเข้าใจเรื่องนี้หมดเพราะอะไร เพราะผลของวัฏฏะไง กามภพ รูปภพ อรูปภพ จิตที่กลั่นออกมาจากอริยสัจมันพ้นจากสังสารวัฏ มันจะรู้มันจะเห็นของมันตามความเป็นจริงหมด

ฉะนั้น สิ่งที่ว่าครูบาอาจารย์ที่ท่านประพฤติปฏิบัติท่านมีธรรมๆ เรื่องอย่างนี้มันเรื่องธรรมดา ไม่ใช่ธรรมดาปกตินะ เวลาเรื่องธรรมดามันยังแยกออกไปเป็นโลกกับเป็นธรรม

ถ้าพูดถึงว่า สิ่งที่ว่าเป็นเทวดา เป็นอินทร์ เป็นพรหมมันมีแต่ในพระพุทธศาสนาหรือ

มันมีโดยธรรมชาติ ฝรั่งก็มี มันเป็นเรื่องของโลกไง ฉะนั้น มันเป็นเรื่องของสังสารวัฏ มันเป็นเรื่องของวัฏฏะ กามภพ รูปภพ อรูปภพมันมีของมันโดยธรรมชาติของมันอยู่แล้ว มนุษย์คนใดทำความดีก็ได้ผลตอบแทนเป็นความดี

แต่ถ้ามนุษย์นะ เราเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนา เราเชื่อในรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์นะ รัตนตรัยนี้สำคัญ มันจะส่งผลให้จิตนี้มันพัฒนาจากเทวดา อินทร์ พรหม สิ้นกิเลสได้ไง

แต่ลัทธิศาสนาอื่นเขาจบนะ เขาเกิดเป็นอะไรเขาก็ภพชาตินั้น เวลาเขาตายเขาก็ตายจากภพชาตินั้น เป็นไปตามบุญและบาป

แต่พระพุทธศาสนาไง เป็นเทวดาก็สำเร็จเป็นพระอรหันต์ได้ เป็นพรหมก็สำเร็จได้ เพราะมันมีรัตนตรัยไง ฉะนั้น สิ่งที่มันเป็นรัตนตรัย เป็นสัจจะเป็นความจริงนะ คำว่า “เป็นโลกกับเป็นธรรม”

ถ้าคำว่า “เป็นโลก” โลกคือธรรมชาติ โลกคือวัฏฏะ ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว โดยธรรมชาติ แล้วเขาก็ได้ผลตามธรรมชาตินั้น แล้วธรรมชาตินั้นเขาก็รู้เขาก็เห็นของเขา นี่เรื่องของโลกไง

เรื่องของพระพุทธศาสนา เรื่องของพระพุทธศาสนามีมรรค ๘ เวลาถ้าเราทำผิดมันก็เป็นโลก คำว่า “เป็นโลก” ได้ฌานโลกีย์ไง รู้วาระจิตนี่ไง อภิญญานี่โลกทั้งนั้นน่ะ มันโลกทั้งนั้น เรื่องโลกๆ มันไม่มีมรรคไง

ดวงใจดวงใดไม่มีมรรค มันทำได้มันก็ทำด้วยกำลังของจิต ทำสมาธิได้ ทำฌานสมาบัติได้ ได้สมาบัติ ๖ สมาบัติ ๘ รู้หัวใจของคน รู้ความคิดของคน เห็นทรัพย์สมบัติหมด เห็นเทวดา อินทร์ พรหม อย่างที่คำถามถามมา เทวดา อินทร์ พรหมมันมีของมันอยู่อย่างนี้

แล้วถ้าเทวดา อินทร์ พรหมที่เขาเป็นมิจฉาทิฏฐินะ เขาไม่มาฟังเทศน์พระพุทธเจ้าหรอก เขาไม่นับถือพระพุทธศาสนา เขาไม่มาฟัง

ไอ้พวกที่นับถือพระพุทธศาสนาเขามีศรัทธาของเขาแล้ว เขาเป็นสัมมาทิฏฐิถูกต้องชอบธรรม เพราะอริยสัจเขารู้เองไม่ได้ เขาไม่มีพระไตรปิฎกให้ศึกษาด้วย มันต้องมาที่โลกมนุษย์นี่ โลกมนุษย์ตามวัดมีเต็มเลย ทุกวัดมีตู้พระไตรปิฎก แต่แม่งก็ไม่ศึกษา ใส่กุญแจไว้

ไอ้เราเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนา เรามาศึกษาพระพุทธศาสนามีมรรค ๘ ไง มรรค ๘ ก็ศีล สมาธิ

ฌานสมาบัตินะ รูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ อวิชชา รูปฌาน อรูปฌาน รูปราคะ อรูปราคะ รูปราคะนะ นั่นน่ะรูปฌาน อรูปราคะ อรูปฌาน เป็นราคะนะ ในมรรค ถ้ามันเป็นมรรค ถ้าพูดถึงเป็นมรรคมันจะรู้เลย

แล้วถ้ามันเป็นธรรมๆ ศีล สมาธิ ปัญญา ถ้าศีล สมาธิ ปัญญา ถ้าจิตมันสงบ อย่างเทวดามาฟังเทศน์ เขามีจิตไหม มี ถ้าเขาไม่มีจิตเขาจะเป็นเทวดาได้อย่างไร เพราะจิตกำเนิด ๔ พอกำเนิด ๔ เขามีทุกข์ไหม มี แล้วเขามีมรรคไหม ยังไม่มี

มาฟังเทศน์พระพุทธเจ้า มาฟังเทศน์หลวงปู่มั่น มาฟังเทศน์หลวงตาพระมหาบัว มาฟังว่า พระพุทธศาสนาสอนถึงมัคโค ทางอันเอก ทางสองส่วนไม่ควรเสพ กามสุขัลลิกานุโยค เรื่องโลกๆ รู้เห็นเป็นสิ่งที่เชิดชูบูชา คนยกย่องมาก มีความสุขมาก อัตตกิลมถานุโยค ทุกข์อย่างเดียว โลกมีอย่างนี้ แล้วพระพุทธศาสนาไม่ให้เสพ ไม่ให้เข้าไปยุ่งกับมัน

ทางสายกลางในพระพุทธศาสนามันจะเข้าสู่มรรคไง

ถ้าเข้าสู่มรรค ดำริชอบ งานชอบ เพียรชอบ ดำริชอบ ดำริในงานชอบ งานชอบ งานทำสมาธิ ถ้าทำสมาธิชอบก็เป็นสัมมาสมาธิ ทำสมาธิผิดก็เป็นมิจฉาสมาธิ ทำสมาธิไม่เป็นก็เป็นอารมณ์ ไม่ใช่สมาธิ ไร้สาระมากๆ

แต่ถ้าเราทำนะ เราเป็นสมาธิไม่เป็นสมาธิ ถ้าเป็นสมาธิ สุขอื่นใดเท่ากับจิตสงบไม่มี เราจะมีความปกติสุข เราจะมีความสงบ ถ้าคนไม่เป็นก็ติดในสมาธิ แต่เราไม่ติดไง เพราะเรารู้ว่าทำสมาธิแล้วเดี๋ยวเสื่อมหมดเลย

ไอ้ที่ทำสมาธิ ทำสมาธิที่ว่าเก่งกล้าสามารถ เดี๋ยวเถอะ เดี๋ยวน้ำตาร่วง เวลาสมาธิเสื่อมแล้วน้ำตาไหลเลยล่ะ เพราะเสียดาย แล้วถ้าทำจะต้องพยายามทำให้มากขึ้นไปกว่านี้ แล้วมากขึ้นกว่านี้แล้ว ต้องวางใจให้เป็นกลาง อย่าให้มันเสื่อม อย่าให้มันเลยเถิด แล้วรักษาไว้ ชำนาญในวสี

สัมมาสมาธิถ้ามีกำลังแล้วน้อมไปเห็นสติปัฏฐาน ๔ ในกาย ในเวทนา ในจิต ในธรรม ถ้าในกาย ในเวทนา ในจิต ในธรรม ปฏิบัติในแนวทางพระพุทธศาสนา ในแนวทางสติปัฏฐาน ๔ กาย เวทนา จิต ธรรม เห็นไหม

เทวดาเขาทิพย์ เขาเป็นทิพย์สมบัติของเขา มนุษย์มีกายกับใจ ใจก็เหมือนเทวดานั่นแหละ เพราะอะไร เพราะในโลกเป็นสมมุติเทพ เทพโดยสมมุติ ถ้าสมมุติเทพ แล้วถ้าเป็นเทพตามความเป็นจริงล่ะ แล้วถ้าเป็นธรรมะของพระพุทธเจ้าล่ะ

มนุสสติรัจฉาโน มนุสสเทโว มนุษย์เทวดา มนุษย์เปรต มนุษย์เดรัจฉาน นี่จิตมันเป็น จิตมันคิดอย่างนั้น มันเสวยอารมณ์อย่างนั้น

ถ้าเราทำความสงบของใจเข้ามาแล้วถ้ามันน้อมไปเห็นสติปัฏฐาน ๔ นี่ไง มรรค เทวดาก็ทำได้ เพราะกาย เวทนา เทวดาก็มีเวทนา เพราะมันสุขกับทุกข์ เทวดาก็มีสัญญากับความจำได้หมายรู้ เทวดาก็มีธรรมารมณ์ มี ถ้าเขามาฟังเทศน์พระพุทธเจ้า

แล้วพระพุทธเจ้า หลวงปู่มั่น หลวงตาท่านเป็นพระอรหันต์ พระอรหันต์ต้องเกิดจากการประพฤติปฏิบัติในแนวทางสติปัฏฐาน ๔ ทุกข์ เหตุให้เกิดทุกข์ ทุกข์ดับ ขณะนิโรธดับทุกข์ด้วยมรรค ๘ เพราะคนเคยรู้เคยเห็น เคยประพฤติปฏิบัติสมความปรารถนา การประพฤติปฏิบัติที่สมความปรารถนานั้นเอามาเป็นแนวทางสอนเทวดา ทำไมจะสอนไม่ได้

แต่คนที่ประพฤติปฏิบัติไม่มีแนวทาง ปฏิบัติเป็นโลกๆ ถ้าบอกเทวดา อินทร์ พรหมเขารู้เขาเห็น

ฤๅษีชีไพรเขาก็รู้ก็เห็น ฤๅษีชีไพรเขาก็ประสานงานได้ แต่ฤๅษีชีไพรไม่มีมรรค ฤๅษีชีไพรเขาก็รู้ก็เห็นของเขา ฤๅษีชีไพรเขาเหาะเหินเดินฟ้าได้นะ เหาะเหินเดินฟ้าด้วยฌานสมาบัติ เป็นโลก ไม่มีมรรค แล้วไม่รู้เรื่อง

เทวดาเขาเป็นทิพย์สมบัติ เขาก็ทำได้เหมือนกัน เทวดา เทวดารู้ถึงความคิดมนุษย์หมดนะ ไอ้ที่เราคิดๆ กันนี่เทวดาเห็นหมด เทวดาแปลงร่างได้ แปลงเป็นมนุษย์ได้ เขามีฤทธิ์ไหม มีทั้งนั้นน่ะ แต่ทำไมเขาไม่รู้จักมรรคล่ะ เออ! ทำไมเขาภาวนาไม่เป็นล่ะ ก็โลกไง แล้วถ้ามันจะเป็นธรรมล่ะ

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลวงปู่มั่น หลวงตา เพราะอะไร เพราะศึกษาปริยัติ ศึกษาธรรมและวินัย ศาสดา แล้วพยายามฝึกหัด เอาหัวใจทำให้เป็นแบบนั้น แล้วทดสอบกับภาคทฤษฎี ทดสอบกับธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เราถึงทึ่งครูบาอาจารย์ของเราไง

หลวงปู่มั่นพยายามประพฤติปฏิบัติ แล้วพระไตรปิฎก ปริยัติศึกษาจบ ๙ ประโยคทั้งนั้นน่ะ เขาเข้าใจธรรมะหมด เขาทำสมาธิไม่เป็น แล้วทำสมาธิเป็น หลวงปู่มั่นทำแล้วไปปรึกษาหรือไปทดสอบพระไตรปิฎกที่มีชีวิตคือเจ้าคุณอุบาลีฯ

เจ้าคุณอุบาลีฯ ท่านก็อยากปฏิบัติของท่าน แล้วทั้งเจ้าคุณอุบาลีฯ ทั้งหลวงปู่มั่นปรารถนาความจริง ปรารถนามรรคผล ไม่ได้ปรารถนาเพื่อกิเลส ไม่ได้ปรารถนาเพื่อทางวิชาการ ไม่ใช่ปรารถนาให้โลกรู้จัก

ปรารถนาให้รู้จักกิเลส แล้วติดตามจนเข้าไปเจอกิเลส ชำระล้างกิเลสโดยตามความเป็นจริง แล้วเป็นจริงแล้ว เห็นไหม ฤๅษีชีไพรเขายังรู้ยังเห็นเรื่องเทวดาได้ พระอรหันต์ทำไมมันจะรู้ไม่ได้ แล้วรู้ได้ด้วยว่าสิ่งที่รู้แบบโลกๆ เขาก็รู้เขาก็เห็นมาก่อน

แล้วเวลาเทวดา อินทร์ พรหมจะมาฟังเทศน์แล้ว คราวนี้เทวดา อินทร์ พรหมจะมาฟังเทศน์แล้ว ไม่ใช่รู้เห็น...จะมาเป็นลูกศิษย์ จะมาขอฟังธรรม ทำไมแสดงไม่ได้ แล้วถ้าแสดงได้ เห็นไหม

ฉะนั้น คำถามนี้ เพราะเราดูคำถามแล้วมันเหมือนกับว่า ความรู้ความเห็นของมนุษย์มันก็คิดได้แบบมนุษย์คิดไง ว่าสิ่งมีชีวิตต้องเป็นแบบนี้ แล้วเทวดาเขาไม่มีร่างกาย เขาไม่มีทุกขสังขาร เขาจะรู้จักทุกข์ได้อย่างไร

อ้าว! เอ็งไม่รู้ว่าเทวดาเขารบกันน่ะ เทวดาเขารบกันนะ เขาชิงนางฟ้า มึงรู้หรือเปล่า เวลาเทวดารบกัน ทุกข์ไหม มันไม่มีได้อย่างไร ไม่มีทุกข์หรือ รักเขาไม่มีทุกข์หรือ รักกันจนรบกันมันไม่ทุกข์ตรงไหน

เราไปจินตนาการเอาเองว่าเขาเป็นเทวดาจะเลอเลิศไง มันเป็นภพชาติ ผลของวัฏฏะ เขาได้สร้างกุศลตรงนั้น มีมากมายคนที่ไม่รู้เหนือรู้ใต้เลย ได้ทำบุญกับองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหนหนึ่ง เวลาตายไปนะ โอ้โฮ! ไปเกิดบนสวรรค์ ไปเกิด ระลึกบุญคุณ

แค่นะ มันมีในพระไตรปิฎก เศรษฐีมีลูกคนเดียว แล้วพอลูกคนเดียว เขาตระหนี่มาก จะเอาหมอมารักษาก็กลัวเขาจะคิดแพง สุดท้ายแล้วไม่มีทางรักษา ก็จะให้ลูกตายในบ้านก็กลัวเขามางานศพ มาเห็นทรัพย์สมบัติอีก ขี้เหนียวขนาดนั้นน่ะ เอาลูกชายไปทิ้งไว้หน้าบ้าน

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าอนาคตังสญาณ พุทธกิจ ๕ เช้าเล็งญาณ เห็นว่าเด็กคนนี้มันมีวาสนา เช้าก็บิณฑบาตผ่านไป แล้วให้เกิดแสงฉัพพรรณรังสี ไอ้เด็กคนนั้น เฮ้ย! แสงอะไรหันไปมอง โอ้โฮ! เห็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วศรัทธามาก แล้วเขาก็ตาย ตายไปไปเกิดเป็นเทวดา

พอไปเกิดเป็นเทวดานะ ไอ้พ่อมีลูกชายคนเดียว ทรัพย์สมบัติมากมาย ลูกตายก็ไปฝังไว้ เช้าเย็นก็ไปนั่งร้องไห้อยู่นั่นน่ะ ร้องไห้คิดถึงลูก เพราะเหลือตัวคนเดียวแล้ว

ลูกชายไปเกิดเป็นเทวดา แปลงกายลงมาที่พ่อ พ่อไปร้องไห้ที่ฝังศพลูก มาถึงก่อนเลย มานั่งร้องไห้ก่อนเลย พ่อมาก็แปลกวะ เฮ้ย! วันนี้มีใครมาแย่งกูร้องไห้วะ ก็ไปถาม เฮ้ย! เอ็งเป็นใคร

ก็เป็นลูกพ่อ เป็นลูกพ่อนี่แหละ

อ้าว! เป็นลูกกูได้อย่างไรล่ะ

อ้าว! เป็นลูกพ่อนี่ไง

แล้วเอ็งไปเกิดเป็นเทวดาได้อย่างไรล่ะ

แค่เห็นแสงฉัพพรรณรังสีขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

มาถึงมาถามเลยว่าเอ็งมาร้องไห้ทำไม

ร้องไห้จะเอาดาวเอาเดือน

เอาดาวเอาเดือนอย่างไร มึงจะบ้าหรือ

ไอ้ลูกชายก็บอกว่า แล้วก็มึงจะบ้าหรือ มานั่งร้องไห้ คนตายมันจะฟื้นได้อย่างไร

ได้สติไง ถึงได้ถามได้คุยกัน

นี่ไง แค่เห็นแสงฉัพพรรณรังสีขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ไปเกิดเป็นเทวดา นี่ในพระพุทธศาสนา ถ้าได้ทำบุญกุศลไปเกิด

ฉะนั้น นี่พูดถึงว่า แล้วอย่างเราเป็นคนพาลบังเอิญไปทำบุญทีไปเกิดเป็นเทวดา กูก็เป็นเทวดาพาลนะมึง ฉะนั้น เทวดาไม่ใช่ว่าจะดีไปหมดหรอก พรหมก็ไม่ใช่ดีไปหมดหรอก มันอยู่ที่กุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมฺมา เอ็งได้สร้างคุณงามความดีสิ่งใดมาได้เกิดเป็นภพชาตินั้น

เราทำดีเกือบตายไม่ได้ผลสักที นี่พูดถึงว่ากุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมฺมา แต่เราต้องมีสติมีปัญญาไง

นี่เขาถาม ถามถึงว่า เทพเทวดาที่มาฟังเทศน์พระพุทธเจ้า หลวงปู่มั่น และครูบาอาจารย์ ฉะนั้นว่า เขาชงลูกมาไง

เราจะบอกว่า ถ้าพระปฏิบัติ ถ้าปฏิบัติตามความเป็นจริง เวลาแก้จิตๆ จิตตภาวนา แล้วถ้าจิตตภาวนา ถ้ามันเป็นข้อเท็จจริง บุคคลคู่ที่ ๑ คู่ที่ ๒ คู่ที่ ๓ คู่ที่ ๔ จะรู้เลยว่าถ้าเป็นโลกๆ มันเป็นอภิญญา เทวดา อินทร์ พรหมเขารู้เขาเห็นเหมือนกัน แต่รู้เห็นแล้วมันเป็นความมหัศจรรย์ เป็นคนวิเศษ

แต่ถ้าเป็นพระพุทธศาสนานะ ผลของวัฏฏะทุกข์หมดเลย เทวดา อินทร์ พรหมทุกข์ทั้งนั้นน่ะ เว้นไว้แต่เราฝึกหัดปฏิบัติขึ้นมาเข้าสู่บุคคลคู่ที่ ๑ คู่ที่ ๒ คู่ที่ ๓ คู่ที่ ๔ วิมุตติสุขมีเฉพาะในพระพุทธศาสนา เอวัง